Yugoslavya’nın Parçalanması ve Makedon Edebiyat Dilinin Geleceği (Geç Bir Glototomi Vakası mı?) – Makedonca

Prof. Otto Kronsteiner (Avusturya)

“Bir dili ikiye bölmek, dünyanın en büyük kurgucularının bile cesaret edemediği bir şeydir. Ancak bilim adamlarımız bunu dilsel nedenlerle değil, siyasi nedenlerle yapmıştır.”

Leonida Lari, Moldovalı Rumen yazar [Literatura si arta am 18.8.1988]

“Kendi” ülkelerinin dışında konuşulan çok az Avrupa dili yoktur. Örneğin. Almanya’da Almanca, aynı zamanda Avusturya, İsviçre, Lihtenştayn, Lüksemburg, Danimarka, Belçika, Polonya, Rusya’da; İspanya’da İspanyolca, aynı zamanda Arjantin, Şili, Bolivya vb.’de de İspanyolca. Bununla birlikte, dillerin kullanımında bazılarının çok farklı olduğu gerçeğine rağmen, hiçbir yerde yeni bir (devlet) dili (Avusturya, Lihtenştayn, Arjantin, Şili vb.) yaratmaya ihtiyaç duyulmamış veya böyle bir girişimde bulunulmamıştır. bariz farklılıklar ortaya çıkıyor.

Azınlık dillerinin birçoğunun hiçbir zaman kendi ülkesi olmadı, diğerleri ise çok kısa bir süre için. Ancak yüzyıllar boyunca farklılıklarını korumuşlar ve tanınmayı beklemişlerdir. Bu Ladin, Bask, Breton, Sardunya, Katalan vb. için geçerlidir. Bahsedilen durumların aksine, Bulgaristan dışında (örneğin Vardar veya Ege Makedonya’sında, Arnavutluk, Sırbistan, Romanya, Ukrayna’da) yaşayan Bulgarca konuşan Slavlar için hiçbir zaman kendilerine ait bir edebi dil yaratmaya ihtiyaç duyulmamıştır. Tıpkı yüzyıllardır kendi dilsel kimliğinin tanınmasını hayal eden bir Makedon dil topluluğu olmadığı gibi.

Dil ayrımlarının (glottotomiler[1]) dilsel nedenlerden ziyade politik nedenlerle yapıldığı ancak bizim yüzyılımızda gerçekleşti. Batıda (bkz. Slovenya/Vinda) başarısız oldular. Ancak Doğu’da komünizm (sosyalizm) döneminde zorla inşa edilen diller (Romence/Moldavca [2] gibi), Fince/Karelce, Tatarca/Gagauzca vb.) siyasi baskı nedeniyle daha uzun bir “ömre” sahipti. Bu ayrımı kabul etmeyenler milliyetçi sayılıyor ve ona göre muamele ediliyordu. Siyaset alanında sorun, eski ortak aidiyet duygusunun bir bütüne ortadan kaldırılması için dilsel bölünme yoluyla yeni siyasi sınırların güvence altına alınmasıydı [3]). Bu tür yeni dillerin yaratılmasına yönelik stratejiler komünist bölgelerde aynı ilkelere göre oluşturuldu:

Bütün bunlar kelimenin tam anlamıyla Makedon edebi dili (makedonskјot janizuk) için de geçerlidir.

Yaratılış zamanı: 1944

Yaratılış yeri: SRM (SFRY içinde) – “Prokhor Pchinsky” manastırı

Kullanıcılar: yaklaşık 1.000.000 Bulgar (Makedonya’da).

En eski dil anıtı: “Yeni Makedonya”

Kurgu:

• H. Lunt, Makedon Edebiyat Dilinin Grameri, Üsküp, 1952, Blaze Koneski, Makedon Edebiyat Dilinin Grameri. Bölüm I: Giriş, Ünlüler ve Kullanımları Üzerine, Üsküp, 1957.
• Blaze Koneski, Makedon dilinin tarihi, Üsküp – Belgrad, 1965, 1981, 1982
• Makedon Edebiyat Dilinin Yazımı, Üsküp, 1970, 1979.
• Sırpça-Hırvatça yorumlarıyla Makedonca sözlüğü /I-III/, Üsküp, 1961 – 1966, 1979, 1986.
• V. Milicik, Makedon dilinin ters sözlüğü, Üsküp, 1967.
• Almanca, İngilizce, Fransızca, Lehçe, Romence, Rusça ve Slovence dillerinde iki dilli sözlükler ve ders kitapları.
• 1954 tarihli bilimsel dergi “Makedon Dili”.
• M. Georgievski, XI. Yüzyıldan XVIII. Yüzyıla kadar Makedon edebiyat mirası, Üsküp, 1979.
• D. Mitrev, Savaş Sonrası Makedon Şairleri, Antoloji, Üsküp, 1960.
• M. Drugovac, Çağdaş Makedon Yazarlar, Üsküp, 1979.
• M. Tashkovski, Makedon Halkının Etnogenezi Üzerine, Üsküp, 1974.
• Makedon Halkının Tarihi / Ulusal Tarih Enstitüsü, Üsküp, 1969.
  • I: Tarih öncesi çağlardan 18. yüzyılın sonuna kadar.
  • II: 19. yüzyılın başından Birinci Dünya Savaşı sonuna kadar.
  • III: İki dünya savaşı ile halk devrimi arasındaki dönem /1918 – 1945/.

T. STAMATOSKI (aynı zamanda Stamatov, Stamatovski) 1986’da Makedon edebi dili için verilen mücadele hakkında yazmış, hem geriye hem de geleceğe bakarak (?) (Makedon Edebiyat Dili Mücadelesi, Üsküp), Blaže Koneski üç yıl önce zaten yazmıştı. “Komünist”te (1376, 29.7.1983 tarihli) bu edebi dilin kabulü ve onaylanması anlatılmıştır (Makedon dilinin tasdiki. Tam oluşmuş modern bir edebi dil, Üsküp).

1944’te oluşturulan yeni dilin tarihsel fonolojisi özellikle kabare görünümündedir (Bl. Koneski, A. Makedon Dilinin Tarihsel Fonolojisi, Heidelberg 1983).

Sadece Bulgar dilinden değil, onun çok zengin edebiyatından ve dünya tercüme edebiyatından da uzaklaşma yapıldı. Yine de bir şeyleri kurtarmak için, Makedonya’da doğan Miladino kardeşlerin 1861 tarihli “Bulgar halk şarkıları” adlı şarkı koleksiyonu kullanıldı ve Struga, Ohri, Prilep, Kukush, Kostur vb. şarkılardan oluşuyordu. . Vardar ve Ege Makedonya’nın bazı kısımları. 1962 yılında Üsküp’te sahte “Koleksiyon” adıyla, Miladinovci sahte isimleriyle ve sahte “Makedonca” metinle “Makedon edebiyatının yayınlanmış en önemli eseri” olarak ortaya çıktı.

Makedonca ismine (glotonim)

Makedonca sıfatı (Bulgarca Makedonca, Yunanca makedonikos, Arnavutça magedonas) 1944’ten önce glottonim olarak kullanılmıyordu. O zamana kadar Makedonca, Makedonya bölgesi (koronym) için bir sıfattı.[5] 1944’ten sonra Makedon kelimesinin kullanımının bir koronime mi yoksa bir glotonime mi atıfta bulunduğu (neredeyse hiçbir zaman) net olmadığından, bir Makedon ulusunun mitlerini oluşturmaya yardımcı olduğu kanıtlanan kavramsal bir karışıklık ortaya çıktı (ve kasıtlı olarak teşvik edildi). Bu dilin neredeyse çok eski zamanlardan beri “Makedonya ülkesinin” dili olduğu izlenimi yaratıldı. Büyük İskender Makedon’du, Cyril ve Methodius Makedon’du ama Kemal Atatürk de Makedon’du (çoğunlukla göz ardı edilen bir şeydir). Ancak yukarıdakilerin hiçbirinin Bay Blaze Koneski’nin (yani Blagoi Konev) Makedon edebi diliyle hiçbir ilgisi yoktur. Ve bu yanılgıyı tamamlamak için tarih ve coğrafya ders kitaplarında şöyle yazıyor:

“SRM’de Makedonlar, Arnavutlar, Türkler vs. yaşıyor.” Devlet adlarının bu şekilde gasp edilmesi, zorla bireyleşmenin başarılı bir yoludur (karşılaştırınız: Fransızlar, Bretonlar, Basklar – Fransa’nın tüm sakinleri), vb. Fransızca Fransızca yerine, Bretonca Fransızca, Bask Fransızcası veya (bir halkın ortak toprakları durumunda) Fransız Bretonca, Fransız Baskça vb. Şunu söylemek doğrudur: Bulgar Makedonlar, Arnavut Makedonlar, Türk Makedonlar vb. (bu durumda Makedonya Cumhuriyeti sakinleri) veya – 1944’e kadar tüm bilimsel literatürde yazıldığı gibi (örneğin Weigand) – Makedon Bulgarlar, Makedon Arnavutlar, Makedon Türkler vb. (bir milletin ortak topraklarıyla). Yeni Makedon dili aracılığıyla, önceki Bulgarcanın varlığı resmen sona erdiğinden (!), yani. (çok uzak!) bir yabancı dil haline geldi, Bulgarca glottonimi ve etnonimi de ortadan kalktı.

Makedon edebi dilinin imlasına doğru

Tıpkı Rumence’den uzaklaşmak için Kiril alfabesinin Moldavya’ya tanıtılması gibi, Makedon glottotomcular da artık efsanevi olan Ќ, Ѓ (Bulgarca Щ, ЖД ve ayrıca ve Sırpça h, ђ.). Makedon alfabesinin özü bu iki harfte ve bunların fonetik yapısında yatmaktadır. Bu nedenle, haklı olarak şaka ortaya çıktı: Makedonca Bulgarcadır, Sırp daktiloda yazılmıştır. Yeni dil için Bulgarca bir yazım kullanılsaydı, tıpkı Ludwig Thoma ve Peter Poseger’in diyalektik renkli metinlerinin Almanca olarak kabul edilmesi gibi, herkes onu Bulgarca olarak algılayacaktı (seçilen ana lehçenin çevresel konumuna rağmen).

Makedon edebi dilinin diyalektik temelinde

Makedon glottomistlerin özel bir numarası, yeni dilin lehçe temeli olarak çevresel lehçe alanını seçmeleriydi. Sırpça-Bulgarca dil sınırında yer aldığından Sırpçaya geçiş lehçesini temsil eder. Bu, Sırpça ile ilgili farkı (eski dil – Bulgarcadan) ve istenen yakınlığı sağladı. Başkent olarak Üsküp yerine başka bir şehir seçilebilir (dil açısından da), ör. Ohri, ama o zaman Bulgarcayla olan fark pek fark edilmezdi. Yeni dilin iç yapısı, geniş çapta kabul gören Belgrad radyo ve televizyonu aracılığıyla da dayatılan sözcüksel ve morfolojik [6] Sırp modelini takip ediyor. Kural yeni dil için de geçerlidir: Ne kadar Bulgarca değilse, o kadar Makedonca!

Sırp nüfuzunu artırmak için Makedonya, Bulgaristan’dan siyasi ve kültürel olarak uzaklaşmıştı[7] (bu, Avrupa’nın hiçbir zaman fark etmediği bir şeydi). Yugoslavya’daki üniversitelerde Bulgarca çalışmaları öğretilmiyordu (Üsküp’te de), sadece Makedonca çalışmaları öğretiliyordu. Bulgarca anti-dile dönüştürüldü.

Dil-coğrafi açıdan “Makedon” lehçelerinin Bulgarca ile hiçbir ilgisi olmayan, yerli bir lehçe olduğu ilan edildi. Bu nedenlerden dolayı Makedon lehçesi atlası da yayınlanmadı. Her diyalektolog, Bulgaristan ile Makedonya arasında diyalektik bir sınırın olmadığını (makalenin sonundaki BDA’dan alınan ekteki haritalara bakınız) ve tipik Makedon özelliklerinin (örneğin üçlü makale, ќ vm. Щ, vb.) Bulgaristan’da da bulundu. Dolayısıyla Batı’daki “eleştirel” Slav araştırmalarını bile yanıltmayı başaran tipik bir Stalinist dezenformasyondur[8].

Kimin dil bölünmesine (glottotomi) ihtiyacı vardı?

Dilsel bölünmenin tüm vakalarında (komünist bölgede) uygulama stratejisi aynı veya benzer olduğundan, bunun bu mekanizmanın işleyişini de etkileyip etkilemediği sorusu ortaya çıkıyor. Sadece diller değil, aynı zamanda tarihler ve halklar da “yarıya indirildi”. Bu vakaların hiçbirinde halk iradesi aranmadığı için ana aktörlerin kendilerine, devletlerine ve siyasetlerine ne anlam yükledikleri belli değil. Merkeziyetçi devlet politikasıyla bağlantılı olduğu göz önüne alındığında, ülkelerle (Sovyetler Birliği ve Yugoslavya) birlikte bu dilsel ayrımların anlamının da kaybolması şaşırtıcıdır. Ve o bir yandan birleşti, diğer yandan bölündü. Sovyetler Birliği içinde Ukrayna ve Beyaz Rusya Ruslaştırılacak, Türkçe konuşan halklar ise mümkün olduğunca küçük parçalara bölünecekti. Ancak Yugoslavya’da dilsel ve kültürel asimilasyon Sırp yönünde gerçekleşti (bkz. Harita). Bu aynı zamanda bu tür görevler için her zaman insan bulmayı başaran bilimin ahlaki(!) bütünlüğünden de söz ediyor. Yugoslav Arnavutlar ve Türkler arasında benzer bir bölünmeye yönelik böyle bir girişimde bulunulmaması Sırp siyasetinin karakteristik özelliğidir; onlar yalnızca olası tüm haklardan mahrum bırakıldılar, hiçbir şekilde bir halk olarak değil, bir “azınlık” olarak görüldüler. Bazı alanlarda hakimiyet kurmalarına rağmen kelimenin en kötü anlamı. Ancak dil açısından birbirine daha yakın olan Bulgar Makedonların asimilasyonu daha açıktı. Tarihsel gerçekler adına şunu belirtmek gerekir ki, bu asimilasyon girişimi tam anlamıyla Sosyalist Yugoslavya’da başlamamıştır. 1944’ten sonra ve ayrıca Yugoslavya Krallığı ve Yugoslavya Krallığı’nda. Ancak pratikte uygulanması 1944’ten sonra başarılı sosyalist araçlarla gerçekleşti. Bu nedenle Arnavutların kendilerini yeni Makedonya Cumhuriyeti ile, “Makedonlaşmış” Bulgar Makedonlarla ilişkilendirmemeleri şaşırtıcı değil, en azından öyle görünüyor. dava. Bir Avusturyalı olarak bana yabancı gelen devlet ilhaklarından (Anschluss) bahsetmeden, Slav Makedonlar, 1944’ten bu yana yaygın bir Yugoslav aidiyet duygusuna dayanan kimlikleri üzerinde düşünmeliler. Yeni Makedon diline yönelik herhangi bir eleştiri, Yugoslav devletine vurulan bir darbe olarak algılanıyor. Böylece bu soru, tarihsel yalanların ve tahrifatların genç nesiller üzerindeki etkisini gösterdiği için geçmişin üstesinden gelme sorunu haline geldi ve artık ulusal nihilizme saygı duruşunda bulunuyor. Bugünkü nesil ne Sırbistan’la ne de Bulgaristan’la özdeşleşmiyor. Yeni bir kimliğin başlangıcı inkar edilemez. Bunun sadece bir örneği, 1967’de Makedonların Sırp-Ortodoks Kilisesi’nden tamamen ayrılmasıdır (her ne kadar ikincisi tarafından hiçbir zaman tanınmamış olsa da)[9]. Ancak Sırplaştırma oldukça ilerlemiştir ve bu, Makedonya’da Sırp yanlısı terminolojinin ne kadar güçlü olduğunu göstermektedir.

Dilsel kaos

Makedon edebi dili de dahil olmak üzere bir dilin kurucuları için normlar icat etmek sorun değil. Pratik zorluk bunların gerçekten uygulanabilir olup olmadığıdır. Konuşmak ve yazmak arasında her zaman farklar vardır ama soru şudur: Bu dili kim konuşuyor? Makedonlar sık ​​sık şunu söylüyor: Biz bu dili konuşmuyoruz, onu öğrenmedik. Bu Makedonların dil konusunda ne kadar güvensiz hissettikleri hemen fark ediliyor. Her konuşmada bu dile ne kadar sıkı sıkıya bağlı kaldıklarını hissedebilirsiniz.[10]. Çok geçmeden, kişinin kötü Bulgarca mı yoksa kötü Sırpça mı konuştuğunu anlayamazsınız. Her halükarda dilsel kimlik izlenimi yaratılmıyor (Ladin veya Katalanca’da olduğu gibi). Makedonlarla yapılan sohbetlerde, onların dilsel yönelim bozukluklarına karşı belli bir düzeyde dilsel sempati hissediliyor. Böyle bir dil oldukça olumsuz bir şekilde tanımlanabilir – ne olmadığı. Makedonların uyruğunu değiştirme çabası içinde, yani. Sırplara dönüştürülmek için, aslında tuhaf bir kreol dili ortaya çıktı; bu, Sırpların birkaç kuşak sonra Sırpçayı Makedonlara edebi bir dil olarak “önermelerini” kesinlikle kolaylaştıracaktı. Ve edebi bir dil olarak mevcut niteliğiyle Makedonca, beslendiği Sırpçaya oldukça açıkken, Bulgarca tamamen izole edilmiştir.

Günümüzün siyasi durumu yeni bir yönelim için fırsatlar yarattığından, 50 yıllık gelişiminin bıraktığı izlere rağmen bu yıkıcı sürecin durdurulması gerekmektedir. Dil gelişiminin hangi yöne gideceğine dair tahminlerde bulunmayı taahhüt etmiyorum. Ancak bir şey tespit edildi: Mevcut durum son derece yetersiz. Üsküp’te başlatılan çalışmayı sürdürmeye çalışacak yeterli gücün bulunduğuna dair korkular da sürüyor. Ve bu, Avrupa’da dilbilime geçiş aşaması olarak siyasi glottotominin gerçekleştirildiği tek durum olacaktır. etnik değişimin başarılı olduğu kanıtlandı.

Ancak Bulgaristan’ın 1000 yılı aşkın ortak tarihi göz önüne alındığında, sayısız yalana dayanan siyasi hedeflerin başarısız olacağını umabiliriz. Çünkü aksi takdirde Sırp Çetnik liderinin Avusturya televizyonunda ifade ettiği görüş acı bir gerçek haline gelecektir: Makedonlar normal bir dil değil, Sırp dili ile Bulgarca kelimelerin karışımını konuşurlar, dolayısıyla Sırbistan’a aittirler.

Bir Amerikalının, daha doğrusu Horace LUNT’un, Makedoncanın 1. grameri olan Makedon Edebiyat Dili Grammeri’nin (Üsküp, 1952) yazarı olması ve komünistlerin kurduğu bir edebiyat dilinin yolunu açması, bu durumun kanıtıdır. Amerikalıların Avrupa sorunlarına karşı gösterdiği derin “anlayış”.

“Makedonya sorununu” çözme olanakları

1) İki dillilik teorisinin reddi.

2) Makedon edebi dilinin mevcut biçiminin yanı sıra Bulgar dilinin de kullanımının kolaylaştırılması.

3) İlk ve orta okullarda Bulgarca dil eğitiminin isteğe bağlı olarak başlatılması.

4) Üsküp Üniversitesi’nde Bulgar Dili ve Edebiyatı Enstitüsü’nün kurulması.

5) Makedon edebi dilinin mevcut şekli için Bulgar alfabesinin (imla) kullanılması.

6) Makedonya ile Bulgaristan arasında gazete, dergi ve edebiyatın serbest değişimine ilişkin her türlü kısıtlamanın kaldırılması.

7) Radyo ve televizyondaki ortak yayınlar ve ayrıca her iki ülkede tiyatro gösterileri ve yaratıcı okumalar yoluyla dilin dahil edilmesi.

8) Makedonca-Bulgarca dili sorunlarına yönelik ortak bir kurumun oluşturulması. (Edebi yakınlaşma orada zorlanabilir).

9) Dilin daha fazla Sırpçalaştırılmasından kaçınılması.

10) İki ülke arasında tarihi eser alışverişi.

11) Soyadlarını serbestçe seçme hakkı.

12) Makedonya ve Bulgaristan’ın Ege Makedonya’sındaki (Yunanistan) Slav-Bulgar etnik grubunu Avrupa azınlık hakları ilkelerine göre tanımaya yönelik ortak çabaları (“Die slawischen Sprachen” 15/1988’deki dil haritasına bakınız).

13) Azınlıkların aynı ilkelere göre tanınması.

14) Makedonya’da (Bulgar Makedonlar, Arnavut Makedonlar, Türk Makedonlar vb.) ve Bulgaristan’da (Bulgar Bulgarlar, Türk Bulgarlar, Makedon Bulgarlar vb.) ikamet edenlerle ilgili doğru terminolojiye uyulması.

Harita 1 – Ѣ

Harita 2 – Ъ

Harita 3 – Ж

✝ Makedonca ✝

[1] Bkz. DSS 14/1988: 23-66 (H. GOEBL, Glottonymie, Glotottomie und Schizoglossie. Drei spachpolitisch bedeutsame Begriffe).

[2] Bkz. DSS 19/1989: 115-140 (K. HEITMANN, Probleme der Moldauischen Sprache in der Ära Gorbacev).

[3] SSCB’deki Türk halkları arasında pan-Türkçü hareketlerin ortaya çıkma tehlikesinin olduğu varsayılmıştı.

[4] Bkz. retorikçi Izo CAMARTIN’in (Nichts als Worte?) Ein Plädoyer für Kleinsprachen’in değerli görüşleri. Zürih – München 1985: 171 – Eine Kleine Edebiyatı…

[5] P. KOLEDAROV, Tarihi coğrafyada Makedonya’nın adı, Sofya, 1985; H.R. WILKINSON, Haritalar ve Politika. Makedonya Etnografik Haritacılığına Bir Bakış. Liverpool 1951.

[6] Bulgarca sonu -ov/-ev olan soyadları bile -ski veya -ić (-Srb. -ić) olarak değiştirildi. Böylece Georgiev, Georgievski veya Georgiević oldu.

[7] Sırbistan’ın Makedonya ile Bulgaristan arasındaki tüm teması kesme konusunda ne kadar endişeli olduğunu kendi deneyimlerimden doğrulayabilirim. 1. Uluslararası Bulgar Araştırmaları Kongresi’nden (1981) sonra Sofya’dan evime giderken Sırbistan sınırında (Gradina/Dimitrovgrad’da) 5 saat alıkonuldum. Orada Niş’ten bir grup Devlet Güvenliği beni uzun süre sorguya çekti, ardından arabamda bulunan çeşitli Bulgar kitap ve dergilerini aldılar. Bulgarca konuşmak istediğim için normal (Sırpça) dilde konuşmam emredildi. Beni Bulgar casusu olmakla ve Bulgar gizli servisleri için çalışmakla suçladılar. Eğer Yugoslav karşıtı duygular sergilemeye devam edersem (Makedonca dilini kabul etmemem), bunun sonuçları olacağı konusunda uyarıldım.

[8] Slav çalışmaları, Roman dilleri ve genel dilbilim, II. Dünya Savaşı’na kadar bölgenin dilsel özelliklerinin oldukça farkındayken, savaştan sonra birçok Slavistin Makedon sorununa ilişkin görüş ve anlayışları genellikle şaşırtıcı bir saflıkla karakterize edilir. muhtemelen büyüleyici Ohri Gölü’ndeki Makedonca yaz kurslarıyla veya art.-cor unvanının verilmesiyle ilgili bir şey. Makedonya Bilimler Akademisi’nden. Savaş öncesi derinlemesine araştırmaların bir örneği olarak, G. Weigand’ın Etnografisi, Leipzig 1924’ü (Sofya’da yeniden basıldı, 1981) ve Makedon Diyalektolojisi Üzerine Denemeler, Kazan, 1918’i (Sofya’da yeniden basıldı, 1981) verebilirim. sabah Selishchev. Weigand ve Selishchev, Makedonya’daki Bulgarlardan ve Makedon Bulgarcasından söz ediyor.

[9] Srbn. D. ILIEVSKI, Makedon Ortodoks Kilisesi’nin Aftokevalnost’u. Üsküp, 1972. İncil’in ulusal (Makedonca) bir çevirisi bulunmadığından Sırpça tavsiye edilir ve bu da Makedon edebi dilinin inşası açısından önemsiz değildir. Bulgarca her açıdan derin bir şekilde gizli kalıyor.

[10] Önde gelen Makedon glottotomistlerden birinin “Kl. Ohridski” Üniversitesi’nde Makedonca bir rapor okuduğu söyleniyor: ancak ani bir akım el yazmasını yok ettiğinde, sadece Bulgarca olarak devam etti.

Kaynak: “Macedonian Review” dergisi, 1992, cilt. 3. Kronsteiner, O. Yugoslavya’nın dağılması ve Makedon edebi dilinin geleceği… 29 -45

Metin Makedon Bilim Enstitüsü tarafından sağlanmıştır.

Başkan: Prof.Dr.Georgi N. Nikolov

✝ Makedonca ✝