Како настанал таканаречениот „литературен македонски јазик“?

Македонскиот јазик како решение за рускиот геостратешки јазол на Балканот.

Појавата на таканаречениот македонски јазик во 1944 година нема никаква врска со науката, туку беше специфичен политички чин чија цел беше да се подели бугарскиот јазик на два дела. Пронајдокот на македонскиот јазик е форма на србизација на бугарскиот јазик во географската област на Македонија, која трае од крајот на минатиот век до денес. Во 1887 година, Србија започна да ја заменува бугарската национална свест со српска национална свест, привремено создавајќи македонски идентитет. Во посебна програма, како посебна точка беше спомената употребата на македонскиот дијалект без бугарскиот член и со зголемено мешање со српскиот јазик.

Во 20 век била извршена лингвистичка сепарација (глототомија) поради политички, а не јазични причини. Оние кои не ја прифатија оваа поделба беа сметани за националисти и соодветно третирани. На полето на политиката се работеше за исцртување нови политички граници преку лингвистичко одвојување, со цел да се елиминира чувството на претходна заедничка припадност на еден ентитет. Стратегиите за создавање на такви нови јазици (на пр. македонскиот) беа развиени во комунистичките области според истите принципи објаснети во следново:

Научник (или колектив на научници) објавува правопис, граматика, речници, двојазични речници (но никогаш од стариот јазик на новиот јазик). Наскоро ќе се отпечатат историска граматика, историја на јазикот и историја на новата нација. Основани се Академија на науките, Народен театар и национален фолклорен ансамбл. Во исто време се создава национална литература, а првиот уметник од овој или оној жанр веднаш се прогласува за голем драмски писател, романсиер или поет на новиот јазик. Сето ова, пак, бара книжевна историографија. Политичка придружба е реченицата типична за комунистичките земји дека новиот македонски јазик е „високо развиен чекор во служба на целата култура“. А насоката на развојот ја одредува неискажаната изјава „колку полошо се третира стариот јазик, толку подобро за новиот“. Вештачкото растојание до стариот јазик се повеќе се продлабочува.

Сето тоа буквално се однесуваше на (литературниот) македонски јазик. Иницирана е во 1944 година во манастирот Прохор Пчински. До 1944 година „македонски“ беше придавка што се однесуваше на регионот Македонија. Бидејќи по 1944 година не беше јасно дали употребата на зборот „македонски“ се однесува на јазикот или областа, настана или намерно беше создадена концептуална конфузија, која се покажа како погодна за воспоставување на митовите за македонската нација. Се доби впечаток дека овој јазик е јазик на „земјата“ Македонија речиси од памтивек. Александар Македонски бил Македонец, Кирил и Методиј биле Македонци. Но, сето тоа немаше никаква врска со македонскиот литературен јазик на господинот Блаже Конески. Откако поранешниот бугарски официјално престана да постои поради новиот македонски јазик, односно стана странски јазик, исчезнаа и глосонимот и етнонимот бугарски. Белградските ментори и нивните помошници од Скопје го воспоставија македонизмот како идеолошки тренд на Србите во науката и лингвистиката.

Фалсификати извршени од југословенски филолози за да се прикријат или фалсификуваат вистината

Во Скопје неколку дена во 1944 година, на одредено место, на одреден датум и со декрет, се создаде „литературен македонски јазик“. Бугарскиот регион, кој му ги дал на светот Кирил и Методиј, Климент и Наум, креаторите на старобугарското и словенското писмо и основоположниците на третиот меѓународен литературен јазик во средновековната Еропа, по единаесет века културен просперитет, одеднаш се нашол во позиција на безисториски регион, за кој беше неопходен развој на литературен јазик и азбука. За време на ренесансата речиси сите писари од македонскиот простор отворено го покажувале својот бугарски јазичен идентитет. Паисиј ја нарече својата приказна „Историја Славјаноболгарскаја“. Во него тој јасно ги поврзал концептите клан – нација – татковина – настава – обичај со јазикот и подготвил цела национална програма. На ова се однесуваат и книгите на Неофит Рилски „Бугарска граматика“ (Крагуевац, 1835), „Голем бугарски читател“ (1868), „Зборник бугарски народни мисли“ (1891 – 1894).

Целата историја на бугарскиот јазик – стара и нова – беше конфискувана и корумпирана и заменета со новиот македонски јазик. Илустративно во оваа насока е делото на Блаже Конески „Историја на македонскиот јазик“ (Скопје и Белград, 1965), кое го анализира истиот јазичен материјал и лингвистички споменици за кои веќе зборува К. Мирчев во неговата „Историска граматика на бугарскиот јазик“ (Софија, 1958), и кој – често дословно, но секако под друго име – ги повторува сите фундаментални премиси на големиот бугарски научник.

Исто така, архивските документи не беа објавени во автентична форма. Писмата на истакнатиот револуционер Г. Делчев не се објавени на јазикот на кој се напишани (бугарски литературен јазик) од Л. Лапе („Писмата на Гоце Делчев“, Скопје, 1953). Со тоа се нарушува принципот на зачувување на автентичноста на материјалот, кој важи во архивската наука. Помладата генерација во Македонија и во странство која сакаше да ја дознае вистината не можеше да дојде до примарните извори самите. Науката во Скопје се плашеше од нив и ги замени со фалсификати.

За создавање на македонскиот јазик, бугарската дијалектологија беше корумпирана

Филолозите во Белград и Скопје мораа да ја потврдат идејата за независност на македонските дијалекти од бугарските дијалекти. Требаше да се измисли македонски „идентитет“ и да се разграничи „македонско јазично подрачје“ различно од бугарскиот. Тоа беше речиси невозможно, зашто светската наука одамна го имаше посочено бугарскиот карактер на дијалектите во Македонија. Самото преименување на бугарските дијалекти во Македонија во „македонски дијалекти“ не може да го промени карактерот на јазикот. Како општествен феномен, тој полека еволуирал низ вековите (во овој случај повеќе од 13 века) притоа зачувувајќи ја својата суштина и специфичност. По формирањето на СР Македонија, бугарските јазици од овој регион не добиле поинаква фонетска, морфолошка или синтаксичка структура. Контаминацијата на јазикот со странски јазици (најчесто српски) се случува пред се во областа на лексиката и пред се во писмената форма.

Најлошото фалсификување е обидот писмено-регионалната форма во Македонија да се прикаже како „македонски јазик“. Скопската норма има регионален карактер бидејќи е официјална норма само за еден регион од географската област на Македонија, односно само за Вардарската поделба. За разлика од природните и нормалните јазици на цивилизираниот свет, оваа норма беше создадена вештачки од политичкиот поредок. Другите два дела, Пирин и Беломор, не се поврзани со неа. Додека бугарскиот писмен јазик (и покрај ропството) бил училишен, литературен и печатен јазик на трите подобласти речиси еден век до 1913 година, скопската норма не е стабилизирана до денес, дури ни во вардарскиот дел, како што е во тек. јазичниот хаос докажува . Набрзина е изготвен – за неколку дена – од десетина не толку просветени учители и јавни личности и им е туѓ на македонските Бугари од Пирин и Беломорје.

Кому му требаше лингвистичката сепарација и создавањето на македонскиот јазик?

Бидејќи во сите случаи (во комунистичкиот регион) на лингвистичко одвојување, стратегијата на имплементација беше иста или слична, се поставува прашањето дали и тоа има влијание врз функционирањето на овој механизам. Не беа „поделени“ само јазиците, туку и историјата и народите. Бидејќи во ниту еден од овие случаи не се бараше волјата на народот, не е јасно каква смисла гледаа главните актери за себе, за својата држава и за нивните политики. Противречностите и недоследностите во политиката на КГБ и бугарската влада во овој поглед опстојуваат. Тие се придржуваа до ставот наметнат во 30-тите години од југословенската комунистичка партија, советското раководство и Коминтерната дека постои „македонска нација“ и дека треба да се создаде „македонски јазик“. Тие немаа јасни, единствени позиции за клучните прашања што ги покренува овој став. Целосното решение на македонското прашање се гледа во далечна перспектива и се поврзува со поддршката на Советскиот Сојуз и „победата на социјализмот“ на Балканскиот Полуостров. Во рамките на Советскиот Сојуз, Украина и Белорусија требаше да се русифицираат, додека народите кои зборуваат турски да се поделат на најмали можни делови. Во Југославија, пак, се вршеше јазична и културна асимилација во српска насока. Карактеристично за српската политика е што таков обид за аналогно јазично разграничување од југословенските Албанци и Турци не беше направен – тие едноставно беа лишени од сите можни права, воопшто не се сметаа за народ, туку за „малцинство“ во најлошото. смисла на зборот, дури и ако тие беа доминантни во одредени области.

За волја на историската вистина, треба да се забележи дека ова асимилаторско искуство не започна само во социјалистичка Југославија, односно по 1944 година, туку веќе во СССР и Кралството Југославија. Меѓутоа, нивната практична примена се одвивала само со успешните социјалистички средства по 1944 година. Во 1949 година, југословенскиот водач Јосип Броз Тито отворено изјави дека е можно постоењето на „македонскиот народ, само во Југославија и во ниедна друга комбинација“. Меѓутоа, бугарскиот печат објави безброј факти за насилство врз „македонското население“ во Вардар-Македонија од режимот на Тито и Лазар Колишевски, за „гестапо теророт“ врз пробугарските граѓани, за воведувањето на вештачкиот литературен „македонски јазик“. “, за поттикнување непријателство кон бугарскиот народ, напори за влошување на односите меѓу Македонија и Бугарија.

Народот во Македонија треба да размислува за својот идентитет, кој од 1944 година се заснова на дифузно чувство за југословенска припадност. Секоја критика на новиот македонски јазик се смета за удар за југословенската држава. Така, прашањето станува прашање за помирување со минатото, бидејќи историските лаги и фалсификати го покажуваат својот ефект врз помладата генерација, која сега му оддава почит на националниот нихилизам. Но, тогашната генерација не можеше да се идентификува со Србија. Почетоците на новиот идентитет не можат да се негираат. Пример за тоа е целосното одвојување на Македонската од Српската православна црква во 1967 година (иако тоа никогаш не беше признаено од Српската црква).

Македонски јазик – документи за развој

Во овие материјали може да се најдат самопризнанија на членови на Македонската правописна комисија. Овие не се направени од кој било народ, туку од самите составувачи на македонскиот јазик. Тие покажуваат дека по Втората светска војна немало македонска нација и дека допрва треба да се создаде. Исто така, дека македонската нација е дело на маршалот Тито, на комунистичката партија и на политичката конјуктура која првенствено ја режираше Србија. Исто така дека се плаши од „други места“ и од федерацијата за да не се прават политички грешки; дека вековните традиции биле прекинати со воведувањето на српската азбука и укинувањето на буквите неопходни за пишување, дека набрзина бил измислен „јазик“ без никаква литература, дека правилата биле произволно поставени, а наставниците имале само малку знаење.

Но, благодарение на Комунистичката партија, која во оваа гигантска борба прва го крена знамето за борба против освојувачите и за слободата на сите поробени народи и за слободата на македонскиот народ, благодарение на четите на нашите далечни -видо, драг Маршале Тито и претходно Благодарение на нашата млада македонска армија, денес ја имаме нашата држава. … Се разбира, за да биде културен, на еден народ му треба културен развој, а тоа не може без пишување, без азбука… Затоа, денес мораме да ги поставиме основите на нашите вештини за пишување и читање со воведување македонска азбука и македонски јазик (писмен јазик). Затоа, за да ја исполниме оваа задача, мораме да се водиме од интересите на нашиот македонски народ и, секако, да ги земеме предвид интересите на целата заедница во која се наоѓаме, интересите на федерална и демократска Југославија. Би сакал да ве замолам да викнете од овој плоштад: Да живее лидерот на демократска и федерална Југославија, Маршал Тито…! Да живее Комунистичката партија која ни овозможи да се собереме овде денес…

(Епаминонда Попандонов, Стенографски белешки, стр. 1-2)

Покрај овие литературни материјали, постојат и политички околности кои исто така го разјаснуваат прашањето за македонскиот јазик.

(Р. Зографов, стр. 7)

Немаме време да чекаме да се направи овој јазик. Соочени сме со прашањето дали имаме литературен јазик, а немаме време и не можеме да чекаме тој јазик да го направат поети, писатели и новинари.

(Ѓорге Киселинов, стр. 3)

Нашите наставници ќе ги придружуваат од петто до шесто одделение. Со необучени наставници, обуката ќе биде многу тешка.

(Круме Тошески, стр. 34)

Станува збор за педагогија и студенти. Но, се работи и за возрасни. Овие луѓе никогаш нема да ги научат овие правила.

(Ристо Проданов, стр. 50)

Македонскиот јазик е мајка на сите словенски јазици, поточно на сите литературни словенски јазици.

(Горге Киселинов, стр. 4-6.)

По 37 години, дел од членовите на комисијата за создавање „литературен македонски јазик“ дошле до заклучок дека работата на комисијата не е научна, туку погрешна, антибугарска и политичка и дека „нов јазик“ може да не се создава:

Композиторите кои нудат сопствена болна концепција за историјата се надвор од сите научни категории. Историските фалсификатори во таканаречената „Историја на македонскиот народ“ се токму такви составувачи.

(Венко Марковски, „Крвта вода не станува“, стр. 1981, стр. 191)

Блаже Конески вештачки создава сериозен изглед на убеден човек кој ја исполнува функцијата на научник. Начинот на кој го оправдува правото на нови појавувања во јазикот го потврдува нашиот сомнеж дека самиот Блажек Конески не верува дека тоа што го прави е вистинска наука… Човек со амбиции дека веќе го дефинира изгледот на нов јазик. Таквата личност не може да биде обвинета од научниците дека не знае што известуваат.

(В. Марковски, исто, стр. 209).

завршни зборови

Македонизацијата на бугарското население во Македонија го достигна својот врв во периодот на Југославија. Тито, поддржан од Русија, се обидува да скрши се што е бугарско, не остава камен на камен, па дури и бугарските свештеници се убиени или, во најдобар случај, протерани од Македонија. Граѓаните на Југославија кои се осмелуваат да се нарекуваат Бугари се малтретирани од полицијата и им се ускратени работните места и социјалните бенефиции. По падот на режимот, стана јасно дека една од алатките за македонизација биле концентрационите логори, кои биле чувани во тајност во времето на комунизмот. Некои од концентрационите логори во Југославија кои се користат за национален инженеринг се познати како Герово и Голи Оток.

Многу години по распадот на Југославија, работата на Србите и Русите во врска со овој „национален инженеринг“ сè уште е непозната. Никој не зборува за концентрационите логори или за тајната полиција УДБА, која беше одговорна за масовни убиства, киднапирања, мачења, силувања и систематски терор. Научниците сè уште веруваат во чисто независното и природно потекло на македонскиот јазик, иако нема книги напишани во оваа форма пред 1945 година. Дури и ако луѓето од Македонија го разбираат бугарскиот јазик и обратно, владините научници и политичарите сè уште се на автопилот обидувајќи се да објаснат дека македонскиот јазик има малку заедничко со бугарскиот јазик и дека луѓето се сосема различни.

Има ли иднина македонскиот јазик како единствен јазик од кој потекнуваат сите словенски јазици или македонскиот јазик како дијалект на бугарскиот јазик?

Извори

• Составот на таканаречениот македонски литературен јазик – Ив. Кочев, IV. Александров.
• Распадот на Југославија и иднината на македонскиот литературен јазик (Доцен случај на глототомија?) – проф. Ото Кронштајнер (Австрија).
• Меѓународни односи и надворешна политика на Бугарија 1944-1989 година – Љубомир Огњанов.
• Македонизмот и македонскиот отпор против него – Коста Царнушанов, Софија, 1992 г.
• Титовци без маска – Дино Ќосев, Софија, 1952 г.
• Исповед од Титовиот „Рај“ – Блага Божинова, Софија, 1992 г.