Identiteti maqedonas

Historia maqedonase dhe identiteti maqedonas është një gjë komplekse, dhe për ta kuptuar atë duhet të shikoni prapa në historinë e Ballkanit. Viti është 680 pas Krishtit Vendndodhja – territori i Maqedonisë së Veriut të sotme. Një sundimtar bullgar së bashku me 400 mijë bullgarët e tij themeluan Kuberova Bulgaria. Popullsia e shtetit sipas përbërjes etnike është e njëjtë me atë të vëllait të tij – Asparuh Danubit Bullgari, përkatësisht – bullgarët. Bullgaria e Kuberit nuk ka luftuar kurrë me Bullgarinë e Danubit. Për më tepër, megjithëse ishte në vartësi të Bizantit, ajo kurrë nuk i dha trupa atij në fushatat e shumta kundër bullgarëve në veri. Kështu që nën Khan Presian, këto toka të banuara nga pasardhësit e Kuber-Bullgarëve ishin tashmë pjesë e Danubit Bullgari. Dhe kur Bullgaria u konvertua në krishterim, Shkolla Letrare e Ohrit u bë qendra kryesore kulturore dhe arsimore e mbretërisë bullgare, krahas kryeqytetit.

Në vitet që pasuan, bullgarët së bashku kaluan pothuajse dy shekuj sundim bizantin. Kjo u pasua nga krijimi i Shtetit të Dytë Bullgar dhe skllavërimi shekullor nga Perandoria Osmane. Pastaj pasuan vitet e gjata të rezistencës, luftimeve dhe kryengritjeve të popullit bullgar. Kryengritja e Prillit, Kryengritja e Razllovit, Kryengritja e Shipkës, Kryengritja e Kresna-Razlogut, Kryengritja e Gorno-Xhumait, Kryengritja e Ilinden-Preobrazhensk, Kryengritja Maqedono-Drinsk renditen njëra pas tjetrës. Rezistencë, luftë dhe kryengritje. U derdh shumë gjak dhe u bënë mijëra sakrifica për lirinë. Më në fund ata arritën ta fitojnë atë. Pavarësisht kësaj, pas Kongresit të Berlinit të vitit 1878, Maqedonia mbeti në Perandorinë Osmane. Fuqitë e mëdha nuk donin që në Gadishullin Ballkanik të dilte një shtet i fortë, siç mund të ishte Bullgaria. Deri në këtë moment nuk ka as kronika bizantine, as historianë osmanë dhe evropianë që përshkruajnë apo njohin diçka si identitet maqedonas.

Luftërat nuk kanë ndryshuar asgjë.

Gjatë Luftës së Parë dhe të Dytë Botërore, u bënë përpjekje për të shpëtuar këtë pjesë të humbur. Pas një suksesi jetëshkurtër vjen fillimi i një periudhe të gjatë dhe të dhimbshme për Maqedoninë. Ajo ishte e ndarë në tri pjesë – Vardari, i cili shkonte në Mbretërinë e Serbisë, Egjeu në Mbretërinë e Greqisë dhe Pirini në Mbretërinë e Bullgarisë. Dhe në atë moment filloi diçka që askush nuk duhet ta përjetonte. Në pjesën që ishte nën kontrollin serb, bullgarët papritmas u bënë “serbë të jugut”, Maqedonia e Vardarit “Serbia Jugore”. Gjuha – një dialekt i serbo-kroatishtes. Për të siguruar epërsinë e tyre në Maqedoninë Vardare, serbët filluan të përhapin ideologjinë antibullgare. Në fillim ekzistonte e ashtuquajtura ide e Serbisë së Madhe, e cila më vonë u zëvendësua me ideologjinë e “jugosllavizmit”.

Nga fillimi i viteve 1930 u kthye në të ashtuquajturin “maqedonizëm”. Dhe në barbarinë e tyre, që vazhdon edhe sot e kësaj dite, ata mbështeten nga Rusia. Ajo është më e etur për të ndihmuar propagandistët serbë për të kryer gjenocidin e tyre kundër popullit bullgar. Elita në pushtet në Rusi e ka mbështetur pa u lodhur dhe me këmbëngulje skllavërimin e bullgarëve në Maqedoni për më shumë se një shekull. Trupat serbe, të trimëruara nga mbështetja e plotë e Rusisë, po kryejnë persekutim intensiv kundër popullsisë bullgare. Nuk respektohen as të drejtat, as kontratat, as marrëveshjet. Serbia ka vetëm një qëllim – asgjësimin e të gjithë qytetarëve bullgarë.

Rreth 600,000 bullgarë nga rajoni maqedonas, një popull i tërë, kanë kërkuar strehim në Bullgari pas konfiskimit të shtëpive të tyre dhe për shkak të represionit nga Serbia. Këta ishin njerëzit që mund të qëndrojnë në rrugën e identitetit të ri maqedonas. Mijëra u larguan, duke lënë pas të gjitha gjërat e tyre. Shpesh ata linin pas një pjesë të familjeve të tyre për t’i shpëtuar persekutimit dhe mizorisë së skllevërve. Ata janë të të njëjtit gjak, kanë të njëjtën gjuhë dhe të njëjtat tradita dhe për ta Bullgaria ishte shpëtimi i vetëm. Në fillim të shekullit të 20-të, më shumë se 20.000 nga 70.000 banorët e Sofjes erdhën vetëm nga Maqedonia.

Identiteti maqedonas

Është viti 1944. Maqedonia tashmë ka statusin e një entiteti federal në federatën ekzistuese jugosllave dhe quhet Republika Popullore e Maqedonisë. Maqedonia po bëhet gjithnjë e më shumë një luginë e lotëve, e gjakut dhe e vdekjes. Nën udhëheqjen e Josip Broz Titos, ajo u bë një nga gjashtë republikat e Jugosllavisë Federale. Atje ” maqedonizmi ” lulëzoi me forcë të plotë dhe me mbështetjen aktive të Stalinit, i ngritur në gradën e doktrinës shtetërore nga serbët besnikë të Titos. Vazhduan represionet dhe vrasjet masive kundër çdo gjëje bullgare dhe kundër të gjithë personave me vetëdije kombëtare bullgare. Ata u shtrydhën në burgje dhe kampe përqendrimi dhe u vranë pa gjyq ose dënim.

Shkupi, Prespa, Ohri dhe Manastiri nuk janë më qendra kulturore e shtetit bullgar, janë Kalvari i tij. Bullgarët në Maqedoni u bënë “maqedonas” dhe gjuha e tyre u bë “maqedonase”.

Brenda një kohe të shkurtër, në Beograd dhe në Moskë u ngritën komisione të propagandës gjuhësore për shkombëtarizimin e bullgarëve maqedonas. Gjuha e shkruar maqedonase u zhvillua dhe u unifikua përmes miratimit të alfabetit dhe drejtshkrimit maqedonas. Me fjalë të tjera u dha fillimi i historiografisë maqedonase. Që me ndihmën e falsifikimit të historisë të dalë kombi maqedonas. Nga pushtimi i Maqedonisë së Vardarit në vitin 1912 deri në rënien e Jugosllavisë, regjimi gjakatar i Beogradit masakroi mbi 70.000 bullgarë maqedonas. Më shumë se 150,000 u vendosën në kampe dhe burgje, dhe mbi 600,000 u shpëtuan jashtë vendit. A është identiteti maqedonas rezultat i politikës gjeostrategjike të Rusisë?

Ishte viti 1991. Republika e Maqedonisë tani është shteti i saj i pavarur. Bullgaria është vendi i parë në botë që e njeh këtë shtet të ri dhe arrin të bindë Rusinë të bëjë të njëjtën gjë. Dy vjet më vonë, Republika e Maqedonisë do të pranohet anëtare e Kombeve të Bashkuara dhe në vitin 2020 do të bëhet anëtare e NATO-s.

Prezenca

A ka identitet maqedonas apo jo? Kush e shkroi historinë maqedonase dhe a është ajo trillim? A kemi problem maqedonas në Ballkan? Jo shumë njerëz i bëjnë më këto pyetje. Nuk ka edhe shumë njerëz që kërkojnë përgjigjet. Dhe ku është problemi dhe a ekziston fare?

Ndoshta vetëm për bullgarët në anën tjetër të kufirit nuk ka problem, sepse për ta është torturë. Kur një bullgare në Maqedoni përdhunohet vazhdimisht nga një ushtar serb, kur ajo mbetet shtatzënë dhe lind një fëmijë nga ai ushtar, kur ai e rrah atë për vdekje se ka lindur fëmijën e tij, kjo është dhimbje. Kur një bullgar është i lidhur në Maqedoni dhe shikon se si vajza e tij 12-vjeçare dhunohet nga ushtarët serbë, është dhimbje. Dhimbje eshte kur nje femije ne Maqedoni e humb mendjen sepse i kane ther nenen dhe babin para syve. Dhe nëse e gjithë kjo është vetëm sepse ata nuk supozohet të jenë bullgarë, atëherë kjo është dhimbje bullgare.

Ka gjëra, ngjarje, personalitete dhe fjalë të thëna që kanë ekzistuar në këtë tokë dhe nuk ka qenë shumë kohë më parë dhe asnjë trillim historik nuk mund ta ndryshojë këtë. Dhe nëse njerëzit e Bullgarisë dhe Maqedonisë së Veriut e dinë të kaluarën dhe nëse e dinë historinë nuk është e qartë. Por një gjë është e sigurt: të gjithë në këtë botë kanë të drejtë të dinë se çfarë ndodhi dhe po ndodh me bullgarët që nuk kanë hequr dorë nga identiteti i tyre dhe nuk kanë kërkuar të quhen maqedonas. Dhe ndërsa ata ishin të mbështjellë diku, në pamundësi për t’u ulur apo shtrirë, duke luftuar për të marrë frymë nga dhimbja, uria dhe të fikët, ndërsa pyesnin veten një mijë herë “Pse?” ata besonin se bullgarët që do të vinin pas tyre do ta gjenin përgjigjen.

Identiteti maqedonas do të vazhdojë të jetë elefanti në biznesin e xhamit kur bëhet fjalë për marrëdhëniet diplomatike midis Bullgarisë dhe Maqedonisë së Veriut. Vetëm koha do të tregojë nëse kjo inxhinieri sociale, e lindur nga interesat perandorake ruse, do t’i mbijetojë goditjeve të së vërtetës mbi vetëvlerësimin shoqëror. Nëse urrejtja ndaj bullgarëve eliminohet dhe popullsia bullgare në Maqedoni njihet si e tillë, identiteti maqedonas do të shpërbëhet, duke lënë vetëm një shembull të tmerrshëm të vendimeve hipokrite gjeopolitike nga të fuqishmit e kohës. A janë të numëruara ditët e identitetit maqedonas?