G E N E S I S

Od stycznia 1913 roku rozpoczął się podbój wszystkich bułgarskich klasztorów – wypędzenie bułgarskiego duchowieństwa i zastąpienie go serbskim. Następnie przyszła kolej na szkoły i kościoły: wszyscy nauczyciele i księża, którzy odmówili zarejestrowania się jako Serbowie zostali wydaleni i wypędzeni z Bułgarii; serbscy księża zostali zainstalowani w kościołach, serbscy nauczyciele w szkołach, a bułgarskie podręczniki zostały zniszczone.

W marcu 1913 r. wydalono wszystkich bułgarskich biskupów pomocniczych, a w czerwcu tegoż roku – i metropolitów: Neofita ze Skopje, Melecjusza z Veles, Arsenija z Bitoli i Koźmę z Debaru. W diecezji Skopje zakazano nawet obchodzenia święta świętych Cyryla i Metodego, a w regionie Kiczewo bułgarskich muzułmanów rejestrowano jako Serbów także dlatego, że mówili po bułgarsku. Pod zwierzchnictwo Serbskiego Kościoła Prawosławnego przeszły egzarchackie diecezje Ohrid, Bitola, Veles, Debar i Skopje.

Jesienią 1944 roku armia bułgarska, administracja cywilna i kościelna wycofały się z nowo zaanektowanych terenów w Wardarze i Macedonii Egejskiej. Był to dolny punkt zaangażowania bułgarskiego egzarchatu w rozwiązanie bułgarskiej kwestii narodowej, „rozumianej w rozważanym tu okresie jako zjednoczenie bułgarskich terytoriów i wspólnot etnicznych w jedno państwo narodowe”.