G E N E S I S

Nga janari 1913 filloi pushtimi i të gjitha manastireve bullgare – dëbimi i klerit bullgar dhe zëvendësimi i tij me një serb. Pastaj erdhën shkollat ​​dhe kishat: të gjithë mësuesit dhe priftërinjtë që refuzuan të regjistroheshin si serbë u dëbuan dhe u dëbuan nga Bullgaria; Në kisha u vendosën priftërinj serbë, nëpër shkolla mësues serbë dhe u shkatërruan tekstet shkollore bullgare.

Në mars 1913, të gjithë peshkopët ndihmës bullgarë u dëbuan dhe në qershor të atij viti – dhe mitropolitët: Neofiti i Shkupit, Meleti i Velesit, Arseni i Manastirit dhe Kozma i Dibrës. Në dioqezën e Shkupit ishte e ndaluar edhe festa e shenjtorëve Kiril dhe Metodi, ndërsa në rajonin e Kërçovës edhe myslimanët bullgarë ishin regjistruar si serbë sepse flisnin bullgarisht. Nën autoritetin e Kishës Ortodokse Serbe kaluan dioqezat ekzarkike të Ohrit, Manastirit, Velesit, Dibrës dhe Shkupit.

Në vjeshtën e vitit 1944, ushtria bullgare, administrata civile dhe kishtare u tërhoqën nga zonat e reja të aneksuara të Maqedonisë së Vardarit dhe Egjeut. Kjo ishte një pikë e ulët për përfshirjen e Eksarkatit Bullgar në zgjidhjen e çështjes kombëtare bullgare, “e kuptuar në periudhën në shqyrtim si bashkim i territoreve dhe bashkësive etnike bullgare në një shtet-komb”.